Trải nghiệm ở vùng ổi nổi tiếng nhất Hà Nội

Xã không còn một sào lúa

Bởi thế tôi tự nhủ nhất định có dịp phải về xã Kim An (huyện Thanh Oai, TP Hà Nội) để xem sản xuất ổi ở đây liệu có an toàn hay không. Tình cờ dịp này đến tôi lại được gặp người quen cũ là ông Trần Đình Tuyến - nguyên Bí thư Đảng ủy xã Đỗ Động, giờ là Bí thư Đảng ủy xã Kim An.

Từ đam mê cây lúa sạch ở quê nhà, nay sang quê người công tác anh lại đam mê thêm cây ổi sạch: “Mới đầu khâu tiêu thụ ổi cũng khó khăn vì không mấy người tiêu dùng tin là sản phẩm sạch nên bà con phải mang ra chợ bán kiểu trôi nổi. Đến giờ ổi đã được công nhận đảm bảo an toàn thực phẩm, là sản phẩm OCOP, có mẫu mã, bao bì nên khâu tiêu thụ đã dễ hơn nhưng chúng tôi vẫn mong có các doanh nghiệp đứng ra ký hợp đồng bao tiêu để bà con yên tâm sản xuất”, ông Tuyến bày tỏ.

Trước đây ở Kim An người dân chủ yếu trồng ngô, trồng lúa rồi mới chuyển đổi sang cây cam Canh. Năm 2010 là thời kỳ đỉnh cao của cây cam Canh ở đây. Bán 40.000đ/kg quả, thu 300 - 500 triệu đồng/ha là hấp lực lớn khiến nhà nhà của thôn Tràng Cát đua nhau trồng cam Canh với tổng diện tích khoảng 100 ha.

Sau một thời gian lạm dụng phân bón hóa học và thuốc BVTV hóa học, năm 2014 bệnh bệnh vàng lá gân xanh bắt đầu nổi lên, hoành hành các vườn cam của thôn. Cây ra hoa, đậu quả nhưng đến vụ nông dân chỉ thu được những quả “cam beo” vẹo vọ và khô khốc. Đến năm 2016 thì nghề trồng cam Canh ở đây chính thức tan rã. Bà con bắt đầu loay hoay đi tìm cây trồng mới để thay thế.

Một thời gian sau, ổi lê chính là lựa chọn của dân làng. Dồn điền đổi thửa, lao động rút bớt ra khỏi nông nghiệp giúp cho các vườn ổi cứ thế lớn dần đến tận bây giờ. Năm 2020, vài sào lúa cuối cùng của Kim An ở trước cổng chùa cũng được chuyển đổi nốt. Lịch sử của làng kéo dài qua mấy trăm năm thể hiện qua 17 đạo sắc phong của các đời vua thời phong kiến nhưng lịch sử của cây ổi lê của làng mới chỉ có hơn 10 năm như vậy.

Gia đình ăn thế nào thì làm bán thế đấy

Đại gia đình anh Nguyễn Văn Thịnh sống trong căn nhà được bao bọc bởi vườn ổi xanh mướt mát. Ngồi uống nước trước hiên tôi để ý ở góc nhà xếp gần 100 vỏ hộp sữa cỡ lớn nên mới ngạc nhiên và hỏi. Anh giải thích, con dâu mình mới sinh đôi, không có sữa nên phải dùng sữa ngoài, mỗi hộp có giá hơn 500.000 đồng, được mua bằng tiền bán ổi của vợ chồng mình.

Ngoài 2 đứa cháu nội, thỉnh thoảng 2 đứa cháu ngoại còn đến chơi khiến nhà anh không khác gì cái nhà trẻ. Vì con, vì cháu mà họ sẵn sàng dành những gì tốt nhất có thể từ việc chuyển đổi thuốc BVTV hóa học sang sinh học rồi bọc quả tránh ruồi vàng để đảm bảo môi trường sống cho đến chế độ ăn uống đủ dinh dưỡng. Cái tâm của vợ chồng anh khi làm vườn là gia đình mình ăn thế nào thì làm bán ra như thế.

Giữa trưa hè, tôi và anh len lỏi trong vườn ổi tìm hái. Chỉ cần mở vỏ bao ra là có thể cắn ngập răng, cảm nhận vị ngọt, độ giòn rất tươi mát trong từng thớ thịt quả. Anh Thịnh thủng thẳng kể, gia đình có 3,6 sào đất, khi dân làng còn cấy lúa thì mình trồng cà chua, khi dân làng trồng cam Canh thì anh lại trồng ổi. Chu kỳ đầu sau khi thu hoạch được 5 năm thì vườn bị hiện tượng chết từ ngọn lan xuống gốc, buộc phải hủy, anh chuyển sang trồng rau trong 2 năm mới quay lại trồng ổi.

Trồng ổi từ đầu năm đến cuối năm đã cho thu hoạch, bán gỡ được tiền giống. Trong thời gian chăm sóc đó, vườn còn trồng xen vào được ba lứa rau để có thể lấy ngắn nuôi dài. Ổi cho thu hoạch mỗi năm 7 - 8 lứa, lúc rẻ nhất cũng được 7.000 - 8.000đ/kg, còn đắt thì được 15.000 - 20.000đ/kg nên mỗi sào lãi khoảng 15 triệu đồng/năm. Hơn thế, trồng ổi còn rất linh hoạt về thời gian, lúc trời mát thì tranh thủ đi bọc quả, lúc trời nắng thì vào nhà nghỉ nên khá nhàn…

Anh Trịnh Văn Long - Giám đốc HTX nông nghiệp Kim An giải thích, sở dĩ quả ổi Kim An có chất lượng đặc biệt bởi chất đất bãi bồi phù sa ven sông quê mình đánh rơi hạt cây cũng tự mọc và được ăn. Cùng giống ổi ấy mà mang ra xã bên trồng chất lượng quả đã khác.

“Ngày nay ăn ngon rồi phải an toàn nữa. Khi quy hoạch ruộng đồng, nhà nước hỗ trợ kéo đường điện sản xuất, còn HTX cung cấp các dịch vụ phân bón, màng bảo vệ, bao quả, thuốc BVTV sinh học theo dạng chậm trả cho các thành viên. Trên địa bàn có một cán bộ khuyến nông hợp đồng với UBND xã, một cán bộ BVTV của Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện phụ trách xã nhưng lại đóng cổ phần vào HTX.

Họ cùng chúng tôi xây dựng kế hoạch sản xuất, dự tính, dự báo sâu bệnh cũng như cách phòng trừ an toàn. Phân bón đa số là hữu cơ, vi sinh. Thuốc BVTV chủ yếu là sinh học, sau khi sử dụng vỏ bao được tập trung lại một góc vườn, định kỳ cứ 2 - 3 tháng HTX lại đi thu gom xử lý. Bên cạnh dùng thuốc BVTV sinh học, nhiều hộ còn dùng bẫy bả để bắt ruồi vàng đục quả. Hiện tổng diện tích ổi của HTX đạt hơn 60 ha, trong đó 40 ha được công nhận VietGAP và sản phẩm cũng đã được thành phố Hà Nội công nhận OCOP 4 sao”, anh Long cho biết.

Vùng ven sông Đáy trên địa bàn huyện Thanh Oai được quy hoạch thành vùng nông nghiệp sinh thái kết hợp du lịch gồm các xã Kim An, Kim Thư và thị trấn Kim Bài với tổng diện tích khoảng 200 ha. Đây là tiền đề để xã Kim An tiếp tục phát triển mô hình trồng ổi, rau an toàn theo hướng bền vững, tạo thành một vành đai xanh độc đáo của Thủ đô.

“Năm 2017 xã Kim An đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), năm 2019 đạt NTM nâng cao. Năm 2025 nếu không sáp nhập thì xã đã đạt NTM kiểu mẫu, trong đó điểm nhấn là phát triển cơ sở hạ tầng, kinh tế, xây dựng thương hiệu cho các đặc sản như ổi, lá dong...”, ônh Trần Đình Tuyến - Bí thư Đảng ủy xã Kim An nói.