Người nặng lòng với tiêu hữu cơ

Đi giữa hai hàng hồ tiêu xanh mướt với những chùm hạt tròn căng sắp thu hoạch, anh Lê Quang Hoản (xã Sen Thủy, huyện Lệ Thủy, Quảng Bình) cho biết đã liên kết với các hộ dân đưa vào sản xuất tiêu theo hướng hữu cơ nhằm tạo thương hiệu để vươn thị trường lớn. “Hiện đã có khoảng 3 ha được chứng nhận đạt tiêu chuẩn sản xuất hữu cơ, gần 7 ha còn lại cũng đang đưa dần vào quy trình này”, anh Hoản nói.

Xây dựng thương hiệu từ sự khác biệt 

Anh Hoản kể trước lúc thành Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất Kinh doanh nông sản sạch Sen Thủy (HTX Sen Thủy), anh đã có thời gian dài làm nhiều nghề để mưu sinh. Lúc trai trẻ, anh Hoản vào Vũng Tàu làm việc trên tàu đánh cá nhưng mấy năm đeo bám nghề cũng không mang lại được mấy đồng vốn, tiền làm ra cứ vơi đầy theo từng con sóng biển.

Đến khi lập gia đình anh Hoản mới khăn gói về quê. Mấy năm làm thuê tích cóp được chút vốn, anh mua 12 con dê về nuôi với hi vọng gầy dựng được đàn dê để đủ sức làm giàu. Năm sau, khi đàn dê phát triển được hơn 40 con và anh đang tính đến chuyện mở rộng chuồng trại để tăng đàn thì vận không may đến. Sau một đêm, đàn dê ngã bệnh và chết gần hết. Bao vốn liếng dồn hết vào đó giờ trắng tay. Anh Hoản lại khăn gói vào miền Nam làm thuê…

Bước chân bươn chải kiếm sống cũng đã cho anh một nung nấu quay về quê và vươn lên làm giàu trên vùng đất mình sinh ra. Một ngày cuối năm, anh Hoản lại trở về quê với giấc mơ vườn rừng.

Thấy người dân vùng Hồ Xá (tỉnh Quảng Trị) trở nên giàu có nhờ trồng hồ tiêu, anh nghĩ đến quê mình liền núi, liền đồi. “Sao họ làm được mà mình không làm”, anh tự hỏi. Và để có câu trả lời, anh lại khăn gói vào Hồ Xá, đến các vườn đồi trồng hồ tiêu để học hỏi kinh nghiệm, cách trồng, chăm sóc… Nhìn những gốc tiêu sum suê cao quá đầu người với những chùm quả sai trĩu, anh quyết định dừng bước dưới gốc tiêu để bước lên từ điểm đã dừng chân.

Ban đầu, anh mua hai bầu tiêu giống đem về trồng trong vườn nhà. Hai bầu tiêu giống được anh nâng niu, chăm chút trên quãng đường dài đưa về. Từ những gốc tiêu ban đầu ấy, anh Hoản giâm cành để trồng thêm những gốc tiêu mới trong vườn nhà. Vừa tăng gốc, mở rộng diện tích, anh vừa chăm bón theo đúng quy trình đã học hỏi được, nhờ đó vườn tiêu phát triển xanh tốt trên vùng đồi Sen Thủy. Mấy năm sau, anh đã có lưng vốn là 0,5 ha tiêu với khoảng hơn 200 gốc.

Khi vườn tiêu cho thu hoạch, anh Hoản bán hạt tiêu cho thương lái ở Quảng Trị ra thu mua. Đó cũng là thói quen của bà con trồng tiêu vùng Sen Thủy. Anh Hoản tìm hiểu thì thấy khi họ thu mua về sơ chế rồi sau đó xây dựng thành sản phẩm tiêu của cơ sở họ. Anh băn khoăn: "Sản phẩm của mình mà mang tên người khác sao được. Họ làm được sao mình không làm được. Vì thế tôi quyết định đi theo con đường mình nghĩ là xây dựng thương hiệu cho hạt tiêu Sen Thủy”.

Theo anh Hoản, tiêu Sen Thủy trồng trên vùng đồi đất đỏ bazan, khí hậu khắc nghiệt song lại được thiên nhiên ban tặng nguồn nước Bàu Sen ngọt mát quanh năm nên dù hạt tiêu nhỏ nhưng thơm, cay nồng hơn so với tiêu ở các địa phương khác. “Điều đó mang đến sự khác biệt và là thương hiệu cho tiêu Sen Thủy vươn xa", anh Hoản nhìn nhận.

Sản xuất hữu cơ và sản phẩm OCOP 4 sao

Để khởi đầu cho việc sản xuất theo chuỗi và xây dựng thương hiệu sản phẩm, năm 2019, HTX Sen Thủy được thành lập với 15 thành viên. Bà con nhất trí bầu anh Lê Quang Hoản là Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX. Sau gần 6 năm hoạt động, đến nay HTX đã có gần 10 ha tiêu.

Vườn tiêu của gia đình anh Hoản nằm thoai thoải sườn đồi. Những hàng tiêu xanh mướt vươn lên dưới nắng hè. Trên những trụ tiêu lấp ló những chùm tiêu xanh, hạt nhỏ nhưng sai trĩu. Dưới mỗi gốc tiêu, anh Hoản rải đều vỏ trấu hoặc rơm rạ. “Làm vậy để giữ đất ẩm, tăng độ phì nhiêu. HTX cũng tuyên truyền, vận động bà con tiến đến lối canh tác thuận thiên, để cỏ dại mọc, không nhổ bỏ mà chỉ cắt khi cỏ lên cao chừng 20 - 30 cm”, anh Hoản giải thích.

Chúng tôi ghé vườn tiêu hữu cơ của ông Lê Quang Bình cách nhà anh Hoản không xa. Vợ chồng ông Bình đang chăm sóc vườn tiêu. Ông dùng cuốc vun thêm lớp đất mỏng vào gốc tiêu để sau đó phủ lớp rơm rạ. Ông cho hay, nhờ vườn tiêu này mà hàng năm có thu nhập từ 60 - 70 triệu đồng. “Hai vợ chồng đã có tuổi nên chăm vườn tiêu hữu cơ này để có thu nhập. Cuộc sống cũng không đến nỗi vất vả như trước”, ông Bình phấn khởi. Chỉ tay sang phía mé đồi, nơi vợ ông đang tưới nước cho mấy chục gốc tiêu trồng năm ngoái, ông Bình bảo sang năm sẽ mở rộng thêm diện tích trồng tiêu.

Hiện nay, HTX Sen Thủy không chỉ liên kết với các hộ dân trồng tiêu ở địa phương mà còn mở rộng liên kết đến các xã vùng gò đồi có thế mạnh trồng tiêu. “Chúng tôi thực hiện liên kết với 50 hộ dân với diện tích trên 10 ha tại xã Sen Thủy và Thái Thủy”, anh Hoản bộc bạch.

Khi cây tiêu đã có sản lượng lớn, HTX Sen Thủy đầu tư mua máy móc, trang thiết bị hiện đại để chế biến các sản phẩm từ hạt tiêu. Đây cũng là HTX đầu tiên, duy nhất tại tỉnh Quảng Bình sản xuất hồ tiêu theo chuỗi liên kết, khép kín từ vườn hộ đến cơ sở, áp dụng công nghệ chế biến hiện đại của Nhật Bản vào sản xuất.

HTX áp dụng công nghệ để tạo ra sản phẩm tiêu hạt sấy lạnh để cho ra thị trường hạt tiêu có chất lượng cao nhất. Niềm vui lớn nhất của ông Hoản là khi sản phẩm tiêu hạt sấy lạnh được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao.

Để phát triển thương hiệu, ngoài sản phẩm tiêu hạt sấy lạnh, HTX Sen Thủy còn có sản phẩm tiêu hạt đựng trong hộp nhựa là dụng cụ xay tiêu. Sản phẩm này tiện dụng cho người nội trợ, khi sử dụng bao nhiêu tiêu cho món ăn thì chỉ xay đủ dùng, còn lại được bảo quản. Sản phẩm hạt tiêu Sen Thủy có kiểm định chất lượng, giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, tem truy xuất nguồn gốc nên được khách hàng tin dùng. Mỗi năm, đơn vị xuất bán khoảng 15 tấn tiêu khô với tổng trị giá hơn 1 tỷ đồng.

Hiện các sản phẩm từ hạt tiêu của HTX Sen Thủy đã được bán ở một số cửa hàng nông sản, siêu thị tại Quảng Bình. HTX sẽ liên kết thêm khoảng 30 hộ, mỗi hộ có diện tích 0,5 hecta tiêu tại các xã Mai Thủy, Phú Thủy (huyện Lệ Thủy). Đồng thời hướng đến một số thị trường trong nước và tiến tới xuất khẩu ra khu vực Đông Nam Á.