Quế Lâm và giải pháp gỡ 3 nút thắt nông nghiệp hữu cơ

Con đường đến với nông nghiệp hữu cơ đang rất rộng mở

Với gần 30 năm theo đuổi con đường làm nông nghiệp hữu cơ, ông Nguyễn Hồng Lam, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Quế Lâm chia sẻ: Nút thắt của nông nghiệp hữu cơ, cũng là nút thắt của ngành nông nghiệp của chúng ta hiện nay có 3 vấn đề.

Thứ nhất là thực trạng khai thác tài nguyên đến mức cạn kiệt. Thứ hai là vấn đề ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến chất lượng nông sản, ảnh hưởng sức khỏe người sản xuất. Thứ ba là vấn đề sức khỏe cây trồng, vật nuôi, sức khỏe người tiêu dùng. Đảng, Nhà nước, các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và người dân cùng nhau giải quyết được 3 vấn đề này nông nghiệp hữu cơ mới có thể coi là thực sự thành công.

Có người cho rằng, mấu chốt của nông nghiệp hữu cơ nằm ở cơ chế chính sách, tuy nhiên, ông Lam cho rằng chưa hẳn. Định hướng phát triển, Đảng, Nhà nước đã xác định rất rõ rằng nền nông nghiệp Việt Nam phải là kinh tế nông nghiệp, phải là nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, có nghĩa rằng con đường đối với nông nghiệp hữu cơ đang rất rộng mở.

"Chính sách cũng vậy, rất đầy đủ, vấn đề là ở cách thức tổ chức triển khai, thực hiện mà thôi. Bài học tôi đúc rút từ hành trình của cá nhân và của Quế Lâm là xây dựng lòng tin. Chỉ có xây dựng lòng tin bằng việc chứng minh hiệu quả từ các mô hình đã thành công mới có thể phát triển được nông nghiệp hữu cơ một cách bài bản", ông Lam bày tỏ.

Theo ông Lam, xây dựng lòng tin là nói đi đôi với làm, đặc biệt là với nông dân, lấy thực tiễn để chứng minh hiệu quả. Tập đoàn Quế Lâm xây dựng các mô hình chăn nuôi, trồng trọt và hỗ trợ đầu vào, quy trình kỹ thuật và bao tiêu đầu ra giúp nông dân, tất cả tạo thành chuỗi nông nghiệp tuần hoàn không bỏ đi bất cứ thứ gì.

Quế Lâm đã xây dựng thành công các chuỗi liên kết sản xuất với nông dân, các HTX, các địa phương ban hành quy trình sản xuất ra gạo hữu cơ khép kín, an toàn và chất lượng cao, quy trình kỹ thuật chăn nuôi hữu cơ, an toàn sinh học.

Từ việc chủ động vật tư đầu vào, công nghệ sản xuất men vi sinh độc quyền đến các quy trình khoa học kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm tập đoàn đã tạo nên một hệ sinh thái mà ở đó giá trị cốt lõi là vì nông dân. Chỉ có lòng tin mới thay đổi được nhận thức, tư duy của nông dân. Quế Lâm bỏ công sức, tiền của xây dựng các mô hình và chứng minh được hiệu quả kinh tế, hiệu quả môi trường, đảm bảo lợi ích trực tiếp của nông dân. Từ đó, nông dân thấy hiệu quả và tự họ thay đổi.

Xây dựng lòng tin với người tiêu dùng bằng sản phẩm đạt chuẩn

Thứ hai là xây dựng lòng tin với người tiêu dùng bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn của sản phẩm, kết nối giữa người tiêu dùng và người sản xuất để chứng minh chất lượng sản phẩm nông sản hữu cơ. Các mô hình liên kết của Quế Lâm từ khâu đầu vào phải đạt chuẩn để nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng chuỗi nông sản đảm bảo chất lượng, đạt chuẩn hữu cơ.

Chỉ có quy trình đạt chuẩn, sản phẩm đạt chuẩn mới có thể đảm bảo đầu ra cho nông dân và thể hiện trách nhiệm với người tiêu dùng. Từ trường học đến các cơ quan quản lý nhà nước, các đơn vị quân đội và khách hàng của Quế Lâm có thể trực tiếp trải nghiệm quy trình sản xuất, giao lưu với người sản xuất, dùng thử sản phẩm và dần dần bị thuyết phục bởi chất lượng.

Thứ ba là xây dựng lòng tin với Đảng, Nhà nước, các nhà khoa học, các địa phương… Thực tế hiện nay, chúng ta có rất nhiều chính sách nhưng để hỗ trợ nông dân không phải chuyện đơn giản. Hỗ trợ làm sao cho đúng, cho trúng, thiết thực thì đòi hỏi những mô hình liên kết thực chất, hiệu quả thực chất và có cơ sở khoa học để chứng minh.

Quế Lâm là doanh nghiệp tiên phong thành lập hội đồng khoa học, thành lập viện nghiên cứu khoa học, từ đó tạo nên một môi trường thực chất, môi trường tốt nhất cho các nhà khoa học đóng góp trí tuệ của họ. Những thành tựu nghiên cứu khoa học của Quế Lâm cho thấy, chỉ khi có một một môi trường đủ tốt thì nhà khoa học mới phát huy hết khả năng của mình để đóng góp cho lĩnh vực nông nghiệp.

Cho nên, xây dựng môi trường, điều kiện làm việc cũng là hành động góp phần thay đổi tư duy của nhà khoa học. Họ cảm thấy được trân trọng, được cống hiến chứ không phải vận dụng chất xám của mình vào những đề tài giải ngân.

Từ niềm tin đó, ông Nguyễn Hồng Lam cho rằng, Nhà nước phải có cơ chế đặt hàng doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện liên kết theo chuỗi. Doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước Nhà nước, bằng mọi giá phải giải được đề bài do Nhà nước đề ra.

Muốn xây nền tảng hữu cơ, phải có khát vọng thực sự

Thực tế qua 20 năm hình thành và phát triển, Quế Lâm đã trở thành doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh phân bón hữu cơ trên phạm vi cả nước với hệ thống 14 công ty thành viên, trong đó có 8 nhà máy sản xuất phân bón đang hoạt động, trải đều trên khắp các vùng, 1 viện nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học và 1 công ty chuyên nhập khẩu, phân phối sản phẩm phân bón Quế Lâm tại thị trường Campuchia...

Quế Lâm đã xây dựng thành công Tổ hợp 4F, trở thành doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên hoàn thiện được một hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn tiên tiến nhất, gắn kết giữa trồng trọt, chăn nuôi, khép kín đầu vào và đầu ra của ngành nông nghiệp.

Quan trọng hơn cả, nhờ kiên định xây dựng các mô hình liên kết, đến thời điểm này, Quế Lâm đã ký kết hợp tác với gần 30 tỉnh thành từ Sơn La, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Hà Tĩnh, Thừa Thiên - Huế, TP.HCM, Long An, Đồng Tháp, Sóc Trăng... Xây dựng hàng trăm mô hình liên kết với các địa phương và hàng vạn hộ nông dân để trồng thanh long, dưa hấu, hành tím, bưởi da xanh, chè, cà phê, các giống lúa, lúa tôm... và bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho bà con nông dân từ chăn nuôi đến trồng trọt.

Từ những bài học thực tiễn thành công ở Thừa Thiên – Huế, Vĩnh Phúc, Đồng Tháp, Sóc Trăng, Hà Tĩnh… cho thấy rõ, ở nơi nào cả hệ thống chính trị vào cuộc thực sự quyết liệt, thực sự có khát vọng mới có thể thành công. Địa phương nào lãnh đạo đứng đầu mong mỏi thực sự, có khát vọng thực sự thì Quế Lâm mới hợp tác, bởi nếu người đứng đầu không thay đổi nhận thức, tư duy thì trông mong gì địa phương đó thay đổi, trông mong gì người dân ở đó thay đổi.

Đáng mừng là đến bây giờ, đã có rất nhiều doanh nghiệp, hàng vạn hộ nông dân, hàng chục địa phương cùng đồng hành với Quế Lâm. Đặc biệt nhất là chủ trương, chính sách đầy đủ thì không có lý do gì nông nghiệp hữu cơ không lan tỏa. Ngày càng nhiều tỉnh tiếp bước và đồng hành cùng Quế Lâm làm nông nghiệp hữu cơ một cách đàng hoàng, chắc chắn, minh bạch.

"Rõ ràng, trong thời gian gần đây, nhận thức về nông nghiệp đã có nhiều sự thay đổi, chuyển biến rõ rệt so với trước, nhưng đâu đó vẫn còn nhiều rào cản đòi hỏi phải có quyết tâm cao mới thay đổi được. Đó là cả một quá trình, nhưng cũng là điều bắt buộc, chúng ta phải kiên trì, không có con đường nào khác", ông Nguyễn Hồng Lam chia sẻ.