Trồng rau 'trên trời', thu tiền dưới đất

Trồng rau không dùng đất

Anh Huỳnh Đức Hiếu (phường Tân Sơn, TP Thanh Hóa) và vợ cặm cụi bên luống rau xanh mướt đến tối mịt, quên cả ăn. Chàng trai trẻ coi vườn rau khí canh trụ đứng như con đẻ, bởi để có được thành quả như hôm nay, cậu đã tốn khá nhiều thời gian và công sức. Ban đầu khi biết Hiếu có ý định này, bố mẹ cậu không đồng ý và ra sức khuyên can vì không muốn con cái vất vả. 

“Bố mẹ không thích con cái làm nghề nông vì họ chưa thấy ai giàu từ nghề này. Họ không tin trồng mấy luống rau có thể làm nên sự nghiệp. Nhiều người nghe thấy ý tưởng có vẻ trên trời của em nên mỉa mai: Làm chơi thì được chứ làm thật thì sao có cửa cạnh tranh với thiên hạ mà bày vẽ khí với chả canh”, Hiếu kể lại.

Mặc dù vậy, Hiếu vẫn chọn làm rau khí canh trụ đứng hữu cơ với mục đích tạo ra thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng bằng loại rau có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, không sử dụng chất hóa học, thuốc trừ sâu.

“Nhiều người Việt Nam hiện nay vẫn có thói quen sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, đặc biệt là sản phẩm rau, củ, quả. Có người dù biết một số sản phẩm rau, củ bán trôi nổi trên thị trường chứa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cao nhưng vẫn đành phải sử dụng vì đây là thực phẩm không thể thiếu cho bữa ăn. Nếu cứ sử dụng các sản phẩm không đạt chất lượng, không chỉ bản thân mình mà sức khỏe của các thế hệ sau cũng bị ảnh hưởng”, Hiếu chia sẻ.

Một lần tình cờ, Hiếu nghe được chia sẻ của một vị đại biểu Quốc hội trên nghị trường về tình trạng thực phẩm nhiễm chất cấm, thuốc bảo vệ thực vật trong bữa ăn hàng ngày, với câu nói: “Con đường từ dạ dày đến nghĩa địa chưa bao giờ ngắn thế”. Phát biểu ấy cứ ám ảnh trong tâm trí cậu mãi, càng khiến chàng trai trẻ thêm quyết tâm làm rau sạch phục vụ cộng đồng. Bởi theo Hiếu, chỉ có làm thực phẩm sạch thì gia đình, cộng đồng mới khỏe mạnh.

Hiếu cho rằng, hiện nay, trồng rau sạch, sử dụng thực phẩm an toàn là nhu cầu bức thiết. Trong khi đó ở thành phố, phương pháp trồng rau trong thùng xốp đặt ở ban công rất bất tiện, tốn công chăm sóc và phải cải tạo đất sau mỗi lần thu hoạch. Thậm chí nhiều gia đình ở phố muốn sử dụng rau sạch phải thuê đất và người chăm sóc, làm phát sinh thêm chi phí sản xuất.

Đầu tháng 5/2023, Hiếu vào TP Đà Lạt (Lâm Đồng), nơi có nhiều mô hình trồng rau khí canh trụ đứng để học hỏi về phương pháp sản xuất. Sau khi đã nắm vững các khâu kỹ thuật và quy trình sản xuất rau khí canh, Hiếu trở về quê bắt tay vào triển khai thực hiện mô hình, với sự hỗ trợ và chuyển giao công nghệ của Công ty Cổ phần Đầu tư sản xuất Rau sạch khí canh Việt Nam (VA Farm).

Vườn rau khí canh của anh Hiếu được xây dựng trên diện tích khoảng 300m2, bao gồm 50 trụ trồng rau, mỗi trụ có 48 hốc trồng giá thể, tương ứng với 48 khóm (hoặc cây rau). Bên cạnh việc được thiết kế gọn gàng, vệ sinh môi trường tốt, khu vườn còn được trang trí bắt mắt bằng thảm cỏ nhân tạo, không khác gì vườn cây sinh thái. Các loại rau được trồng trên mỗi hốc trụ khá đa dạng như rau muống, rau cải, su hào, rau diếp, xà lách…

Hiếu cho biết, quy trình trồng rau theo phương pháp khí canh trụ đứng được vận hành theo hướng tự động hóa, áp dụng công nghệ tuần hoàn nên đỡ tốn thời gian chăm sóc.

Với phương pháp này, nước chứa sẵn trong các bồn lớn sẽ được bơm lên hệ thống tưới tiêu, qua các miệng ống gắn trên các trụ rau. Mỗi lần phun sương được thực hiện từ 3 đến 5 phút, tạo ra một lớp sương giàu chất dinh dưỡng, đủ thành phần đa - trung - vi lượng tưới trực tiếp lên rễ cây, đảm bảo cây trồng có đủ dinh dưỡng và không khí cần thiết cho sự phát triển.

"Quá trình cho mỗi lứa rau phát triển đến khi thu hoạch khoảng gần một tháng. Thu hoạch xong, nhân viên sẽ vệ sinh sạch sẽ các trụ bơm nước và hốc đựng cây, sấy khô và phơi nắng trong 3 ngày, bảo đảm tiêu diệt hết mầm bệnh cùng các loại vi khuẩn có hại cho cây trồng. Sau khi thực hiện xong các công đoạn vệ sinh trên mới tiếp tục đưa rau vào trồng sau khi đã ươm được 20 ngày tuổi”, Hiếu chia sẻ.

Rau không đủ bán 

Vụ rau đầu tiên Hiếu thu hoạch đạt sản lượng 4 tạ gồm xà lách, su hào, cần tây. Vợ chồng Hiếu vui mừng vì thành quả đạt được sau bao ngày dày công chăm sóc. Thế nhưng niềm vui của hai vợ chồng ngắn chẳng tày gang…

Rau của Hiếu mặc dù là rau sạch, không hề phun thuốc hay sử dụng các loại phân bón hóa học nào, nhưng gặp khó vì thị trường tiêu thụ. Mặt khác sản phẩm rau hữu cơ đắt hơn so với các loại rau canh tác đơn thuần nên không phù hợp với túi tiền của nhiều người. Thậm chí có người hoài nghi chất lượng sản phẩm.

Trước những khó khăn về thị trường tiêu thụ, Hiếu bàn với vợ đem ra chợ, nhờ tiểu thương tiếp thị sản phẩm, đồng thời cam kết chất lượng rau cho khách hàng. Tuy nhiên, các tiểu thương từ chối nhận rau của Hiếu vì giá rau cao, khó bán, có để ngoài sạp cũng ế. Trước nguy cơ rau sạch khó tiêu thụ, Hiếu nhờ người thân, họ hàng, bạn bè tiêu thụ giúp để gỡ lại vốn.

Hiếu không hề nản chí vì kết quả ban đầu có vẻ không khả quan. Để minh chứng cho người tiêu dùng thấy trồng rau theo phương pháp hữu cơ khí canh trụ đứng sạch, an toàn, ưu việt, Hiếu quyết định mở cửa vườn rau, đón khách tham quan, trải nghiệm quy trình trồng rau hữu cơ. Tại vườn rau, Hiếu vừa là nông dân trực tiếp trồng rau, vừa kiêm “hướng dẫn viên du lịch” cho mô hình.

Hiện nay, mô hình trồng rau khí canh trụ đứng của gia đình Hiếu đang thu hút đông đảo người dân đến tham quan, tìm hiểu. Hàng ngày Hiếu đón cả trăm lượt khách gồm khách du lịch, trẻ em, người dân trong và ngoài tỉnh đến vườn rau trải nghiệm.

Nhiều người tỏ ra rất thích thú khi được tự tay lựa chọn và thu hái rau, củ quả trên các giá trồng. Cũng vì thế mà Hiếu mở rộng được đối tượng khách hàng, phát triển thị trường rau sạch. Sau khi có thương hiệu, Hiếu tận dụng các nền tảng mạng xã hội, thực hiện marketing sản phẩm thông qua các clip ngắn giới thiệu về quy trình trồng rau khí canh trụ đứng hữu cơ.

Trung bình mỗi tháng, Hiếu thu được 4 - 5 tạ rau các loại, giá bán dao động từ 60 - 70 nghìn đồng/kg. Mỗi vụ Hiếu thu nhập khoảng 24 triệu đồng. Nhiều nhà hàng trong và ngoài tỉnh tìm đến Hiếu để đặt mua rau cung cấp cho quán ăn, nhưng do vườn rau của Hiếu hiện chưa đủ sản lượng để cung cấp liên tục trong vòng 30 ngày nên chàng trai trẻ chưa dám nhận lời.

Hiếu cho biết, thời gian tới sẽ mở rộng thêm mô hình và nhập rau từ khách hàng đã nhận chuyển giao kỹ thuật của mình để đủ sản lượng cung ứng cho người dân và nhà hàng trong 30 ngày. Ngoài ra, Hiếu sẽ mở rộng mô hình trồng rau khí canh trụ đứng lên khoảng 200 trụ để đáp ứng nhu cầu rau sạch cho bà con. Ngoài ra, Hiếu còn chia sẻ kinh nghiệm trồng rau khí canh trụ đứng cho nhiều người trong và ngoài tỉnh để phát triển mô hình trồng rau theo hướng hữu cơ này.

Hiếu khoe: “Rau khí canh được trồng trên cao, không bị sâu bệnh do không tiếp xúc với môi trường đất nên rất sạch, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm và không nhiễm sâu bệnh. Rau trồng ngoài trời nên quang hợp tốt, lá xanh, giữ được vị của từng loại, khác hẳn các loại rau trồng theo phương pháp thông thường khác. Mặt khác, so với canh tác nông nghiệp thông thường, phương pháp canh tác này có ưu điểm là tốn ít diện tích, phù hợp với trồng trong khu vực nhà phố. Rau rất sạch sâu bệnh, chi phí vật tư đầu vào, công vận hành thấp, hiệu quả kinh tế cao”.

Ngoài địa bàn TP Thanh Hóa, hiện anh Hiếu đang có kế hoạch phát triển và nhân rộng mô hình trồng rau khí canh trụ đứng tại các địa phương với mục tiêu cung cấp đủ rau sạch cho người dùng, kể cả cho hệ thống siêu thị... Tại TP Thanh Hóa, Hiếu đã chuyển giao kỹ thuật trồng rau khí canh trụ đứng cho 10 hộ dân.